- Kiedy? W sierpniu 2021
- Z kim? Z Matyldą, Dominikiem i Pawłem
Jezioro Szkoderskie odwiedziliśmy w czasie naszej wakacyjnej podróży. Minęliśmy przejście graniczne w Hani i Hotit i wjechaliśmy ponownie do Czarnogóry. Wkrótce zachwyciły nas widoki przypominające wschodnio-azjatyckie krajobrazy.
Zatrzymaliśmy się niedaleko Virpazar na kempingu prowadzonym przez wspaniałą rodzinę. Zjechaliśmy kawałek wybrzeża, kąpaliśmy się w jeziorze, obserwowaliśmy przez lornetkę pelikany, a na wieczór wypłynęliśmy łódką oglądać z bliska przyrodniczą perłę Czarnogóry.
Po powrocie przypomniałam sobie książkę o Albanii, którą czytałam kilka lat temu. Pomyślałam, czy to możliwe, że komuś udało się uciec z tego kraju właśnie przez jezioro Szkoderskie?
Jezioro Szkoderskie – granica dla ludzi, raj dla ptaków
Jezioro Szkoderskie znane jest przede wszystkim jako raj dla ornitologów.
Jezioro Szkoderskie znane jest przede wszystkim jako raj dla ornitologów. Na jego zmiennej powierzchni – wielkość jeziora w cyklu rocznym waha się od 360 do 550 kilometrów kwadratowych – żyje około 280 gatunków ptaków. To prawie połowa wszystkich gatunków żyjących w Europie. Ptaki mają tu do dyspozycji otwarte wody jeziora, liczne wyspy i bagniska. Teren jest niezwykle cenny przyrodniczo dlatego już w 1983 roku 2/3 jeziora znalazło się pod ochroną – utworzono tutaj Park Narodowy Jeziora Szkoderskiego. Dlaczego nie całe? Bo tak się składa, że na jeziorze przebiega granica pomiędzy dwoma państwami – Albanią i Czarnogórą. Park narodowy utworzony w drugim z tych państw.
W latach 90-tych, gdy upadły komunistyczne reżimy, oba kraje podpisały Konwencję Ramsarską. Jezioro zyskało nową ochronę. Granica jednak pozostała.
Hamza broni Szkodry
W 1912 roku wybucha I wojna bałkańska. Dawne mocarstwa – Bułgaria, Grecja i Serbia oraz Czarnogóra zawiązują sojusz i występują przeciw Turcji.
Na Bałkanach wrze, gdy na świat przychodzi Hamza Kuci. Jest 1 kwietnia 1891 roku. Albania nadal jest częścią Imperium Osmańskiego, ale w głowach jej mieszkańców coraz częściej pojawia się myśl o niezależności. Nic dziwnego – podobnie jest w całej Europie środkowo-wschodniej.
Rodzina, w której rodzi się Hamza jest znana i bogata, dlatego chłopak trafia do dobrej szkoły. W kolegium franciszkańskim poznaje języki, które przydadzą mu się w późniejszej pracy. Wkrótce zostanie tłumaczem i asystentem Generała Hasana Riza Pashy.
W międzyczasie wybucha I wojna bałkańska. Dawne mocarstwa – Bułgaria, Grecja i Serbia oraz Czarnogóra zawiązują sojusz i występują przeciw Turcji. W październiku 1912 roku zaczyna się oblężenie Szkodry. Obroną starego miasta dowodzi osmański generał, dla którego pracuje 20-letni Hamza. Przeciw 55 000 Serbów i Czarnogórców wystawia 15 000 tureckich i albańskich żołnierzy. Udaje mu się odeprzeć atak.
W 1912 roku Albania ogłasza niepodległość, Szkodra ma być stolicą nowego państwa.
Miesiąc później Albania ogłasza niepodległość, Szkodra o którą walczy generał, ma być stolicą nowego państwa.
Pojawiają się nowe pokusy i ambicje. W grudniu generał Hasan Riza Pasha zostaje zamordowany przez służących swojego przeciwnika – Esada Paszy Toptaniego. Toptani marzy o władzy. Myśli, że poddając miasto przeciwnikom uzyska ich poparcie w dążeniach do tronu. W nocy z 22 na 23 kwietnia 1913 roku kapituluje. Szkodra trafia w ręce Serbów i Czarnogórców. Ich rosnąca potęga nie podoba się jednak mocarstwom europejskim. Wkrótce ich połączone wojska odbijają miasto i zwracają je Albanii, a na tronie sadzają Wilhelma – pruskiego księcia nieznającego realiów kraju. Toptani zostaje ministrem spraw wewnętrznych i ministrem wojny, ale wkrótce, oskarżony o zdradę, musi uciekać z kraju. Tym razem wystąpił przeciwko samemu władcy. Z zagranicy kieruje rebelią, w wyniku której już po niecałych siedmiu miesiącach niemiecki książę traci koronę.
To gorące czasy. Sam Toptani zginie wkrótce w zamachu. Zamorduje go przeciwnik Avni Rustemi, którego kilka lat później zabiją jego oponenci.
Hamza służy królowi
Po I wojnie światowej Albania staje się republiką na wzór amerykański, a w 1928 roku monarchią.
Po I wojnie światowej Albania staje się republiką na wzór amerykański, a prezydentem zostaje Ahmed Zogu, siostrzeniec Toptaniego. Prezydent ma ograniczoną władzę, co nie przypada mu do gustu. Dlatego już w 1928 roku ogłasza Albanię monarchią, a sam zasiada na tronie. Wkrótce młody Hamza zaczyna dla niego pracować.
Król rządzi do 1939 roku. To ważny dla niego rok. Najpierw rodzi mu się jedyny syn – Leka I Zogu, a dwa dni później, 7 kwietnia wojska włoskie najeżdżają Albanię. Król ucieka z kraju.
Hamza idzie do więzienia
Enver Hoxha rozbudowuje aparat bezpieczeństwa – Sigurimi, zamyka kraj, buduje bunkry, a do więzień wtrąca oponentów politycznych.
Po II wojnie światowej rządy w kraju obejmuje albański komunista, zasłużony w walce przeciw faszystom. Enver Hoxha rozbudowuje aparat bezpieczeństwa – Sigurimi, zamyka kraj, buduje bunkry, a do więzień wtrąca oponentów politycznych.
Jednym z więźniów jest Hamza. Były asystent tureckiego generała i króla nie jest dobrze widziany w nowej Albanii. W cieszącym się złą sławą więzieniu w Burrel spędza 15 lat.
Jego rodzinę dotykają represje.
Jest 23 września 1963 roku. Selim i Melek, synowie Hamzy, wraz z trzema kolegami – Ceskiem, Hajrullem i jego kuzynem wynajmują niewielką łódź w albańskiej wiosce Zogaj.
Wkrótce trafiają do Jugosławii.
Tamtejsze władze z podejrzliwością podchodzą do historii o ucieczce, trudno zrozumieć, jak udało im się wydostać z zamkniętej Albanii, padają podejrzenia o szpiegostwo. Przesłuchania trwają sześć miesięcy, ale w końcu udaje się przekonać Jugosłowian, a chłopcy wychodzą na wolność.
Selim, przez Turcję i Szwecję trafi po latach do Rodezji. Tam przyłączy się do dworu Leki I Zogu, syna króla, któremu służył jego ojciec.
Do Albanii wróci dopiero w latach 90-tych jako ciężko chory człowiek. Umrze w Szkodrze, podobnie jak jego ojciec – Hamza.
Polecane książki:
- Błoto słodsze niż miód. Głosy komunistycznej Albanii – Małgorzata Rejmer, Wydawnictwo Czarne
- Grecja. Gorzkie pomarańcze – Dionisios Sturis, Wydawnictwo Poznańskie
Polecany nocleg:
- Camp Podkraj, Virpazar
